Op 29 april kwam het nieuwste boek van Joke Boon uit: Eerste hulp bij reukverlies. Dit keer geen kookboek, maar een handleiding voor iedereen die zijn of haar reuk verliest en op zoek is naar informatie en tips & trucs. Natuurlijk zou het geen boek van Joke zijn, als er niet ook een aantal van haar beste recepten in te vinden zijn. Wij vroegen Joke de hemd van het lijf over de inhoud ervan.

Waar gaat je nieuwe boek over en waarom heb je het geschreven?

In 2009 verscheen mijn eerste boek: Het mysterie van de reuk. Daar ging voor mij een hele zoektocht aan vooraf, waarin ik enorm veel leerde over onze reuk en hoe dit werkt. Meteen aansluitend heb ik toen ook een kookboek geschreven. Na een tijd waren allebei deze boeken uitverkocht, en werden ze niet meer herdrukt. Het blijft natuurlijk een kleine nichemarkt. Maar toen de boeken waren uitverkocht, bleef ik mails en vragen krijgen van mensen die op zoek waren naar een van de twee boeken. Ook van mensen die echt wanhopig waren.

Nu, met het coronavirus, lijden er zo veel mensen aan plotseling reukverlies dat ik dacht: het zou mooi zijn als ik weer een heleboel mensen kan helpen met een boek over reuk, aangevuld met de kennis over het coronavirus en de laatste stand van zaken. En met recepten en tips & trucs, want er zijn zo veel mensen die wanhopig zijn en op zoek zijn naar antwoorden. En ik heb de kennis en kunde, en de gave om het op te schrijven en het uitgegeven te kunnen krijgen. Mijn uitgever was het daarmee eens. Dus dat maakte dat ik dit boek heb geschreven.

Wat is het verschil tussen dit boek en je eerste boek, en is er nog veel nieuws te lezen voor de mensen die jouw eerste boek al kennen?

Dit boek is veel uitgebreider. Ik heb mijn eerste boek en mijn kookboeken als basis gebruikt, want de kennis die ik daar heb opgedaan over reuk is grotendeels nog steeds van toepassing. Maar dit boek is natuurlijk veel actueler. Het eerste boek ging vooral om mijn eigen zoektocht naar antwoorden, nu heb ik vooral de verhalen van anderen gebruikt. Het is daarom wel echt een totaal ander boek geworden.

Wat kunnen we verder lezen in het boek?

Het eerste deel van mijn boek bestaat uit informatie over de werking van ons reukorgaan. Ik heb kno-artsen Dick Kooper en Wilbert Boek mee laten lezen omdat ik het heel belangrijk vond dat wat in mijn boek staat klopt. Ik hoop natuurlijk dat mijn boek veel mensen gaat helpen. Het is echt bedoeld als Eerste hulp: informatie, tips & trucs.

Vervolgens geef ik dus tips die je kunt gebruiken in het dagelijks leven. Dit zijn tips uit mijn eigen ervaring, maar ook van de mensen die ik heb gesproken. Zo heb ik bijvoorbeeld ook aan mensen met parosmie gevraagd: wat wil je anderen meegeven? Want hier heb ik zelf geen ervaring mee.

Het laatste gedeelte van mijn boek bestaat uit recepten. Dit zijn voornamelijk mijn eigen favoriete recepten uit voorgaande kookboeken. En ik heb ook verschillende mensen gevraagd, die mijn boeken kennen, welke recepten nou favoriet zijn. Dus het is een mix van mijn eigen favorieten en die van anderen.

Jij ruikt zelf niets meer sinds je vierde jaar. Je hebt weinig herinnering aan geuren. Voor mensen die op volwassen leeftijd hun geur kwijtraken is die beleving heel anders. Wat is je boodschap voor die mensen?

Dat je het beslist niet moet onderschatten. Bij ruiken weet je pas wat je mist, als je het kwijt bent. Reuk heeft veel meer invloed op alle dagelijkse dingen en het leven in het algemeen, dan je van tevoren beseft. Je moet je ook realiseren dat je, omdat het zo onbewust plaatsvindt, je reukverlies bepaalde sombere gevoelens kan veroorzaken, zelfs depressiviteit, maar ook een verstoord libido. Dit breng je niet in verband met reukverlies, maar het is absoluut een oorzaak-gevolg. Ik heb zelf mijn seksualiteit opgebouwd zonder reukvermogen, dus voor mij spelen andere prikkels een rol. Maar als jij je seksualiteit hebt opgebouwd met geuren, en dat valt ineens weg, dan kun je daar echt problemen mee krijgen.

Ik denk dus dat mensen er goed stil bij mogen staan en mogen rouwen. Ik heb mijn hele leven gehoord: blind en doof zijn is veel erger. Maar het is geen battle of the senses. We hebben niet voor niets vijf zintuigen gehad. Bovendien: als je je reuk kwijtraakt, ben je bijna twee zintuigen kwijt, want je proeft vaak ook nog maar heel weinig. Pas als ze het kwijt zijn zeggen veel mensen: oh, ik wist niet dat het zo belangrijk voor me was.

Voor jouw boek heb je verschillende mensen met reukverlies en reukvervormingen gesproken. Welk verhaal is je het meeste bijgebleven?

Ik vond ze allemaal, ieder op zich, heel heftig. Maar bijvoorbeeld de verhalen van Hilde Taverne, Janneke Snoeijen en Hidde de Brabander deden mij heel erg veel. Zij hadden eerst anosmie en kregen daarna te maken met parosmie. Dat vond ik echt heel naar om te horen. Ik heb zelf anosmie, ik ruik helemaal niets. Maar parosmie lijkt me misschien wel nog vervelender: dan ruik je wel, maar je ruikt de hele dag nare en vieze geuren, tot brakens aan toe. Dat is niet niks. Het positieve ervan is natuurlijk wel dat je reukzin nog intact is en dat er dus goede hoop is op herstel, maar dat is wel een lange weg.

Wat voor tips kunnen mensen met parosmie uit jouw boek halen?

Vooral dat je moet gaan eten wat je wél kunt verdragen. Dus je moet niet continu blijven eten wat heel vies is, maar kijken naar wat nog wel smaakt. Probeer vooral ook gezond te blijven eten, een dieet van alleen roze koeken is natuurlijk uiterst ongezond. Probeer het eens anders: zoek naar kleuren, structuren en tongsmaken. En ga reuktraining doen. Ik denk dat dit heel belangrijk is, dat zeggen de artsen die ik voor mijn boek heb gesproken ook.

Een concrete tip als je moeite hebt met gezond blijven eten: koop een blender of goede smoothiemaker en pureer ijskoud fruit tot een smoothie. Bijvoorbeeld bevroren banaan met een handje spinazie en framboosjes. IJzige kou zorgt ervoor dat je minder proeft en dempt de tongsmaken, dus misschien lukt het je op die manier toch om gezonde voedingsstoffen binnen te krijgen. In het ergste geval kun je je neus dichtknijpen en de smoothie toch opdrinken.

Welk recept uit het boek is de grootste aanrader?

De intense citroentaart! Deze smaakt naar een Napoleon-zuurtje, van die gele ballen. Aan de zijkanten van je tong neem je het meeste zuur waar. Die taart smaakt zo intens dat je tong er helemaal van omkrult, dat is echt heel erg lekker. En er zit ook heel veel structuur in.

Wil jij de citroentaart uitproberen? Joke deelt dit recept op haar blog: recept voor intense citroentaart. Smaakt het naar meer? Eerste hulp bij Reukverlies is nu te bestellen bij elke boekhandel.