Toen Jasper de Groot begon met onderzoek naar geur en emoties, stond hij er niet bij stil hoeveel impact geurverlies heeft op het dagelijks leven. Dat veranderde toen hij in contact kwam met Reuksmaakstoornis.nl. Inmiddels is hij universitair hoofddocent aan de Radboud Universiteit en doet hij vernieuwend onderzoek naar wat geur betekent voor relaties, emoties en welzijn. “Dankzij de verhalen van mensen met reukverlies ben ik anders gaan denken over geur.”

Reuksmaakstoornis.nl bestaat dit jaar 25 jaar! Een bijzondere mijlpaal, en daarom zetten we elke maand iemand in de schijnwerpers die een waardevolle bijdrage levert of heeft geleverd aan de vereniging. In deze editie spreken we met Jasper de Groot, een geuronderzoeker die zich inzet voor meer erkenning en kennis rondom reukstoornissen.

Geur beïnvloedt emoties

In zijn onderzoek kijkt Jasper naar hoe geuren ons gedrag en onze emoties beïnvloeden. “Mensen denken vaak dat geur minder belangrijk is dan horen of zien. Maar geur heeft een enorme invloed op hoe we ons voelen. De geur van een geliefde kan bijvoorbeeld stress verlagen en je helpen beter te slapen. Dat laat zien hoe belangrijk geur is voor emotionele geborgenheid.”

Via Reuksmaakstoornis.nl kwam Jasper in contact met mensen die hun reukvermogen kwijt zijn geraakt. Dat leverde nieuwe inzichten op voor zijn wetenschappelijk werk. “Wetenschappers benoemen vaak drie functies van geur: proeven, gevaar herkennen en sociale communicatie. Maar via een vragenlijst die we samen met de vereniging opstelden, kwam een vierde functie naar boven: het waarderen van je omgeving. Denk aan de geur van boeken, van het bos, of gewoon van je eigen huis. Die geuren maken deel uit van je identiteit en je herinneringen. Als je dat verliest, verlies je een stuk van jezelf.”

In zijn lab onderzoekt Jasper ook hoe geur emoties overdraagt. “We weten inmiddels dat je angst kunt ruiken. Het brein registreert dat sneller dan je denkt. Als iemand bang is en jij ruikt dat onbewust, word je zelf ook alerter. Dat heet emotionele besmetting. In de evolutie hielp dat ons om gevaar te herkennen. Maar het zegt ook iets over hoe diep geur verweven is met sociale veiligheid”, zegt hij.

Geur anders ervaren

Voor zijn onderzoek experimenteerde Jasper met geurcombinaties die angst nabootsen. Hij liet mensen zonder reukvermogen deze geurcombinaties ervaren, om te onderzoeken of er toch een vorm van waarneming mogelijk is. “Een deelnemer vertelde dat hij voor het eerst in jaren weer iets leek te ervaren. Al was het vaag, het was er. Dat fascineert me: misschien kunnen mensen geur op andere manieren voelen, via tast bijvoorbeeld. Daar wil ik in toekomstig onderzoek dieper op ingaan”, legt hij uit. Wel vindt hij dat er meer erkenning mag zijn voor reuk- en smaakstoornissen.

Sinds corona is de aandacht voor reukverlies toegenomen. Wereldwijd werd geurverlies gezien als een belangrijk signaal van besmetting. “Dat heeft echt geholpen in de erkenning. Ineens besefte een grote groep mensen hoe heftig het is als geur wegvalt. Niet kunnen ruiken wat je eet, geen geur van je kinderen of partner, geen signalen meer oppikken uit je omgeving. Dat is overweldigend en kan je onzeker maken.”

Toch is er volgens Jasper nog veel te winnen. “We hebben meer erkenning nodig in de medische wereld. En betere ondersteuning voor mensen met reukverlies. Reuktraining is een goed begin, maar het is niet het hele antwoord. Er zijn nog veel vragen. Wat kunnen andere zintuigen opvangen? Kunnen we geur vervangen door technologie? En zo ja, hoe kunnen we dat op een goede manier doen?”

Samenwerken

Voor hem is samenwerken met leden van Reuksmaakstoornis.nl daarom heel belangrijk. “De wetenschap leert van patiënten, en andersom. Door met elkaar te praten, kom je tot inzichten die je alleen nooit had gehad. Die wederkerigheid vind ik het mooiste aan dit werk.”