Naar schatting 250.000 tot 300.000 mensen in Nederland kunnen niet ruiken. Toch is het een onbekend probleem, ook bij artsen, zeggen ze bij de Anosmievereniging. Dat moet anders, omdat de gevolgen voor wie het overkomt heftig kunnen zijn.
Anke Meijer, secretaris van de belangenvereniging, kent er die met hun reuk ook hun baan kwijtraakten: een brandweerman, een verpleegkundige, een kok. Zelf verloor de Amsterdamse haar reuk en deels haar smaak na een val met de fiets. Een zware hersenschudding was het gevolg. Het was pas een paar dagen later dat ze zich realiseerde dat ze niets meer rook en proefde.
Via huisarts en kno-arts kwam ze bij een neuroloog terecht. Een MRI-scan gaf geen duidelijkheid. Waarschijnlijk zijn er zenuwen afgescheurd, maar te zien is dat niet. De neuroloog zei dat ik er mee moest leren leven. Pas toen besefte ik wat het betekende. Nadat ook acupunctuur niet hielp, sloeg de paniek toe. Ik hou erg van koken, eten, het hele sociale gebeuren, en dacht: ‘Dat is dus over’.
Knapperig is lekkerder
Het eerste jaar was moeilijk, vertelt ze. Maar Anke Meijer, zelfstandig ondernemer, is niet het type dat bij de pakken neerzit. Ik heb gezegd: ‘Zo gaat het niet’. Dus ik ben weer gaan koken en heb er mijn weg in gevonden. Ik doe het deels op de herinnering: ‘Ik herinner me geuren, dus als ik dit kruid gebruik moet het zo gaan smaken’. Alleen zoet, bitter, zuur en pittig kan ik proeven. Dus ik kook veel pittiger dan vroeger. Structuur van voedsel is belangrijk geworden, iets wat knapperig is, is lekkerder. Van witte wijn is de prikkeling lekker, rode wijn doet me niets. Koffie ook niet, maar het schuim van cappuccino is prettig. En eten moet er mooi uitzien, dat is heel belangrijk.
In het begin douchte ze drie keer per dag. Ik dacht: ‘Als ze me maar niet ruiken’. Ik bleef mijn kleding maar wassen. Parfum deed ik niet meer op. Inmiddels weer wel, maar ik zal geen nieuw luchtje meer kopen. Ik gebruik de twee geuren die ik had.
En nog zoiets: Anke Meijer heeft overal in huis gas- en brandmelders hangen. Ik ging elke nacht wel drie keer naar beneden om te kijken of het gas uit was. Een keer heb ik een gerecht in de oven aan laten branden, ik rook er niks van, mijn zoon waarschuwde me.
Mijn leven is er niet door verpest, maar veel dingen zijn minder leuk, vat ze samen. Ik ben een wandelaar, ging graag de natuur in om die heerlijke bloemenlucht opsnuiven. Dat mis ik ongelooflijk. Maar ik heb een wandelvriendin die de geuren voor me beschrijft. Haar huidige partner ontmoette ze na haar ongeluk. Dat was heel vreemd, want ik weet niet hoe hij ruikt. Geur is een belangrijk deel van de aantrekkingskracht. Daardoor heb ik er ook meer tijd voor nodig gehad om mijn gevoelens voor hem te ontwikkelen.
Vereniging
De Anosmievereniging probeert aandacht te krijgen voor mensen die hun reukvermogen kwijt zijn. Meer wetenschappelijk onderzoek is nodig en te makkelijk wordt er vaak gezegd dat er niks aan te doen is. Artsen zouden meer aandacht moeten hebben voor de sociaal en psychologische gevolgen, zegt Anke Meijer. De vereniging is daarnaast een platform waar lotgenoten elkaar treffen. Verlies van je reuk kan invloed hebben op je relatie. Bijvoorbeeld als de een geen lol meer heeft in eten. En natuurlijk verandert er ook op seksueel gebied veel wanneer je niet meer ruikt.
Reukstoornissen zijn er in vele vormen. Reuk kan volledig of verminderd afwezig zijn. Iedereen kent het als je eens een keertje flink verkouden bent. Maar het kan ook aangeboren zijn. En door ouderdom neemt reukvermogen af. Er kan ook iets in de weg zitten waardoor geurstoffen het reukorgaan, het reukepitheel, niet bereiken. Bijvoorbeeld poliepen, een tumor of een afwijking van het neusschot. Van neurologische reukstoornissen is sprake als het reukorgaan is beschadigd, of wanneer de baan van dit orgaan naar het centraal zenuwstelsel in de hersenen aangetast is. Dat kan door een infectie in de bovenste luchtweg, of door ziektes als Parkinson en Alzheimer, een hersenbloeding of tumor. Maar ook een trauma, bijvoorbeeld een val of een klap op het (achter)hoofd, kan de reukzin aantasten. Reukzenuwen kunnen dan uitgerekt of afgescheurd zijn. Er zijn ook reukstoornissen die de aard van wat je ruikt veranderen. Het kan zijn dat je je geuren inbeeldt die er niet zijn, dat je geuren als vies ervaart die dat niet zijn of niet in staat bent om geuren te benoemen.
