We schreven deze zomer al eerder over schrijfster en neuropsycholoog Rachel Herz. Speciaal voor de leden van de Engelse patiëntenvereniging voor reuk- en smaakstoornissen (Fifth Sense) schreef ze een artikel vol advies over de manier waarop je toch van eten kunt genieten wanneer je je reukzin verloren bent.
‘’Anosmie beneemt je van een groot deel van je eetplezier. Zo kun je bijvoorbeeld niet langer de heerlijke smaken van bacon of chocolade ervaren. Wat overblijft is de zoutheid en zoetheid ervan. Dat zijn absoluut prettige smaaksensaties, maar niet vergelijken met het plezier dat men voor hun reukverlies in eten had. Is er een manier om meer van eten te genieten voor mensen met anosmie?’’, vraagt Herz zich af.
Mindfulness
‘’Het antwoord is ‘ja’ ‘’, stelt ze, ‘’Door je gedachten en je andere zintuigen te gebruiken. Wanneer je heel bewust met iets bezig bent, en je je echt focust ervaar je sneller plezier. Wandelen is daar een goed voorbeeld van. Als je gehaast en gedachteloos loopt, geeft het lopen zelf je geen prettig gevoel. Maar wanneer je je bewust bent van je eiegn lichaam en je omgeving, verandert dat al gauw. Kijk om je heen, luister naar de geluiden en voel je voeten, dijen en knieën bewegen terwijl je de ene voet voor de andere zet. Zo wordt het een heel andere ervaring. Aandacht maakt het plezieriger. Onderzoek onder een groep mensen die kunnen ruiken, toonde aan dat zij meer genoten van hun maaltijd, het eten meer waardeerden en kleinere porties hen meer voldoening gaven wanneer zij met aandacht aten’’, vertelt Herz.
‘’Dat heeft niet zoveel te maken met het feit dat zij geuren kunnen onderscheiden, maar veel meer met hun focus en mindset. Zo zijn er ook verschillende studies die hebben bewezen dat rituelen uitgevoerd voor het eten- het mooi dekken van de tafel, of juist het zingen van een liedje of het klaarmaken van het eten- het plezier in eten drastisch vergroot.’’ Herz vindt het daarom de moeite waard om dit ook te doen als je niet kunt ruiken.
Kleurig kunstwerk
‘’Mensen zonder reukzin kunnen hier ook hun voordeel mee doen. Daarnaast kan het helpen om je andere zintuigen bewust in te zetten. Hierbij een aantal voorbeelden: Onze ogen kunnen van grote toegevoegde waarde zijn in onze beleving van eten. De manier waarop je je gerechten kunstig op je bord serveert kunnen van grote invloed op het plezier dat je aan de maaltijd beleeft’’, vervolgt ze, ‘’Het helpt wanneer je je de moeite neemt een mooi bord te creeëren. Sta bijvoorbeeld eens stil bij de kleuren van sausjes en bijgerechten en zoek contrasten op met de hoofd ingrediënten van je gerecht. De kans is groot dat je dan veel meer voldoening uit je maaltijd haalt.’’
We hebben natuurlijk nog meer zintuigen die we kunnen gebruiken: ‘’Ook je oren kunnen van belang zijn. Muziek die aansluit bij je avondmaal, zoals zeemanslieden bij een visgerecht, kan je ervaring van eten tot leven brengen op zowel mentaal als emotioneel gebied zodat het eten zelf plezieriger wordt.
Ruwe zuurheid
Bovendien is je tastzin een zintuig dat kunt inzetten. Houd je van zure smaken? Probeer dan eens bestek of servies met een zanderige structuur te gebruiken. Het ruwe gevoel zal de zure smaak versterken omdat we het ruwe gevoel vaak associeren met zure smaak. Herinner je je die citroenzuurtjes nog uit je jeugd? Wanneer je die nu proeft zul je het citroenaroma niet meer waarnemen, maar wellicht triggert de ruwheid je herinnering aan hoe het vroeger smaakte. Die herinnering verrijkt zo je smaakbeleving.’’
In je mond kun je ook voelen. ‘’Het is dan ook altijd goed om stil te staan bij de textuur en het mondgevoel date ten geeft. Is het romig, olieachtig of knapperig? Voelt het prettig? Vettigheid en knapperigheid worden vaak als prettig ervaren. Maar wanneer je je op de smaak focus zoals mensen die kunnen ruiken dat doen, ga je al snel voorbij aan de textuur waardoor je hier minder plezier aan beleeft. Je zou dus kunnen zeggen dat er op dat gebied misschien zelfs een klein voordeel schuilt in anosmie’’, meent Herz.
Geen competitie
‘’Ook de basissmaken worden vaak intenser waargenomen door mensen zonder reukzin. Dit komt omdat de smaak niet meer je aandacht hoeft te delen met aroma’s. Dit kan echter ook betekenen dat bepaalde smaken zo worden versterkt dat het onaangenaam wordt. Wanneer je bijvoorbeeld het zout van vis en friet te sterk proeft, kun je er wat citroensap over sprenkelen. Het is er niet alleen voor de sier, het citroenzuur vermindert het zoutgehalte dat we kunnen waarnemen omdat we daardoor zelf ook meer sodium (zout) in ons speeksel aanmaken. Dat klinkt misschien tegenstrijdig, maar om zout in onze voiding te kunnen waarnemen, moet het voedsel zouter zijn dat het sodiumgehalte in ons speeksel’’, legt ze uit.
Tot slot trekt ze dan ook haar conclusie: ‘’Wanneer je er aandachtig bij stilstaat hoe je eten voelt, proeft, klinkt en eruit ziet, verrijkt dat je smaakbeleving. Welke gevoelens worden aangewakkert en hoe staan die in verband tot je verleden? Zo komen verloren herinneringen tot leven om de gaten te vullen voor de smaken die je zo mist. Zeker bij speciale gelegenheden of feestdagen kan dit de zingeving en het plezier van eten verhogen. Emotie is nauw verbonden met eten en geuren, zelfs wanneer je niet meer kunt ruiken.’’
Gevoel en gemis
Herz ziet nog meer overeenkomsten: ‘’Emoties en geuren geven ons zelfs heel soortgelijke informatie; ga naar wat goed is toe en ontwijk wat slecht is. Laat je zintuigen, emoties en herinneringen je plezier in eten verrijken. Ook al staat het niet gelijk aan de smaken die je mist, het zorgt er wel voor dat eten een positievere en stimulerende ervaring wordt’’, besluit ze.
Rachel Herz schreef twee boeken waarin ze reukverlies bespreekt: ‘The Scent of Desire’ en ‘Why You Eat What You Eat’. Beiden zijn enkel in het Engels te verkrijgen. Dit verhaal is dan ook een vrije vertaling van het originele artikel
